Roel op het Pieterpad: augustus 2016

19 augustus 2016

Zestiende etappe, Braamt – Millingen aan de Rijn

Afgelopen vrijdag moest het er, 3 weken na onze vakantie in Zweden, weer van komen om de volgende etappe van het Pieterpad te gaan lopen.

Ik ben vroeg opgestaan om de bus van 4 voor 7 te kunnen halen. Na twee overstappen in Borculo en in Doetinchem stapte ik om 10 voor 9 bij Braamt uit de bus en kon precies om 9 uur bij Auberge Graaf Hendrik aan de zestiende etappe naar Millingen aan de Rijn te beginnen.

Ik heb het dorp al snel verlaten en maak op de Korteweg, het laatste straatje voor de voet van de Hettenheuvel, nog een praatje met de baas van een Berner Sennenhond.

Ik heb het dorp al snel verlaten

We lopen een stukje samen op en hij voorspelt dat ik voor Elten geen mens zal tegenkomen. Die voorspelling is ook uitgekomen. De hond en zijn baasje gaan linksaf de Hooglandseweg op en ik ga rechtdoor het pad in naar de bos. Net voordat ik het bos in loop zie ik een Hazelworm mijn pad kruisen. Helaas kan ik alleen het achterste gedeelte van deze pootloze hagedis op de foto zetten.

Hazelworm

Meteen als ik het bos in loop begint de klim van de Hettenheuvel. De Hettenheuvel heeft een hoogte van 91,6 meter en ligt in het Bergherbos tussen Braamt en Elten (Duitsland). In het bos liggen behalve de Hettenheuvel meerdere heuvels zoals de Rijsberg, de Keurvorstenheuvel, de Hulzenberg, de Eltenerberg en de Märchenberg. Al die heuvels zijn een onderdeel van een stuwwal die vanaf Braamt via kleef en Nijmegen doorloopt in de richting van de Betuwe. De stuwwal is zo’n 100.000 jaar geleden gevormd door de kracht van gletsjers en wordt tegenwoordig tussen Elten en Kleef doorsneden door de Rijn.

Het Pieterpad loopt ver de stuwwal van Braamt naar Hoch Elten in Duitsland. Eerst over de Grote Kruis Allee, later over de Laakweg. De Laakweg is een grensweg, een markescheiding tussen het Stokkumerbos en het Korterbos.

Cortenstalen Marke"steen" op de plaats waar ooit de originele Markesteen stond

Daarnaast was het ook onderdeel van de grens tussen de hertogdommen Gelre en Kleef. Deze grens liep tot ergens in de 17^e eeuw midden door het Bergherbos. Pas begin 19^e eeuw zijn de marken ontbonden en in 1830 vond er een ruilverkaveling plaats waardoor de toenmalige huiseigenaren van Huis Bergh een aaneengesloten bosgebied in handen kregen. In de 20 eeuw zijn door de familie van Heek nog veel gronden aangekocht waardoor zij uiteindelijk de gehele noordelijke stuwwal in eigendom hebben.

Pas na het passeren van de Boterweg krijgt de route een wat meer bochtig karakter.

Even een korte rustpauze

De Boterweg loopt van Beek langs de voet van de Hulzenberg richting Stokkum en is onderdeel van een oude handelsroute tussen Zevenaar, ’s Heerenberg en Emmerich. Langs deze route werd ondermeer zuivel naar de markt in Emmerich vervoerd.

Even later passeer ik een heideveld dat helaas niet meer wordt begraasd waardoor de heide verdrongen wordt door opschot van loofbomen. Als het pad uiteindelijk op een asfaltweg uitkomt, de Eltenseweg, volg ik deze ca 250 meter in westelijk richting tot deze precies op de grens overgaat in de Rietbroek. Via de Rietbroek passeer ik de A3.

Het Hazenpad, de A3

De plannen voor deze Autobahn (in Nederland de A12) stammen al uit de jaren 20 van de vorige eeuw, maar met de aanleg werd pas in de Tweede Wereldoorlog, in 1941 begonnen. In 1943 werd de aanleg gestaakt omdat de Duitsers het materieel en de arbeiders ergens anders gingen inzetten. Het zandlichaam was echter al aangelegd en onder andere via deze zandbaan koos de Duitse bezetter uiteindelijk “het Hazenpad”, wat in de volksmond nog lang de benaming voor dit stuk snelweg is gebleven.

Ik ben dus in Duitsland, terwijl ik verwachtte dat het Pieterpad Nederland van noord naar zuid zou doorsnijden. Ik vermoed dat de Bertje Jens en Toos Goorhuis-Tjalsma er voor hebben gekozen om de route over een aantrekkelijke en afwisselende route te laten lopen die een kort stukje Duitsland doorkruist in plaats van iets westelijker te gaan waar het terrein misschien wat eentoniger is.

Ergens hier in Duitsland komen me de eerste andere wandelaars achterop, die even een stukje met me oplopen en daarna al weer van me weglopen.

Sankt Vituskirche in Hoch Elten

Als ze even ik even later in Hoch Elten weer ontmoet gaan we samen aan een tafeltje zitten bij “Pannekoekhuys Hoch Elten”. Het is druk op het terras, want de route van de fietsvierdaagse komt ook langs het Pannekoekhuys. We worden echter snel geholpen en ik neem een lekkere pannenkoek met ham en kaas. Mijn tafelgenoten vertrekken weer als zij hun koffie met appelgebak op hebben en ik volg een kwartier later.

Ik hoop nog een blik in de Drususbrunnen te kunnen werpen, maar dan moet ik nog een kwartier wachten voordat de deur open gaat. De Drususbrunnen is een 75 meter diepe put die in de Merovingische periode rond 750 AD is gebouwd. Andere bronnen verwijzen naar graaf Wichman die in 963 een klooster stichtte en opdracht zou hebben gegeven tot de bouw van deze put. De put is heel verwarrend naar de Romeinse generaal Nero Claudius Drusus is vernoemd die in 12 voor Christus wel de Drususgracht heeft laten graven waar nu waarschijnlijk de de Utrechtse Vecht loopt. Heel ergens anders dus. De Drususput echter heeft tot 1931 als watervoorziening voor de bevolking van Hoch Elten gediend.

de Stein Tor

Bij de kerk staat nog wel een steensculptuur, de Stein Tor, die geplaatst is op de landschapsas die onderdeel is van de baroktuin de Kleefse Tuinen op de Springenberg aan de overzijde van de Rijn. De Baroktuinen zijn rond 1650 in opdracht van Prins Johann Moritz von Nassau-Siegen aangelegd en aan het eind van de vorige eeuw weer in oude glorie hersteld. De tuin is over een rechte as gericht op de Sankt Vituskirche in Hoch Elten. De Stein Tor is op 17 juni 2000 onthult en is één van de 12 sculpturen waarvan er aan iedere kant van de Rijn 6 worden opgesteld waarvan 3 op Nederlandse bodem.

Ik verlaat Hoch Elten en dal af naar een spoortunnel die onder de doorgetrokken Betuwelijn door gaat. De tunnel uitgekomen gaat de weg precies langs de grens verder. De Spykerweg en de velden links van mij zijn Duits, de velden links zijn Nederlands.

De Spykerweg

Nadat ik ongeveer een kilometer over deze Duitse weg heb gelopen sla ik rechts af de Spijkerweg in. Ik loop zomaar Nederland weer binnen en er staat alleen een rare betonnen paal. Zou dat de “grenssteen” zijn?

De "Grenssteen"?

Blik vanaf de Rijndijk op Hoch Elten

Even later loop ik Spijk binnen waar het terrein van de Vandersanden baksteenfabriek een groter oppervlak beslaat dan het plaatsje Spijk zelf. Als ik bij de dijk aankom kijk ik over de uiterwaarden van de Rijn, Boven-Rijn, Bijlands Kanaal of de Rhein. Want voor de niet zo geografisch onderlegde mensen zoals ik zijn de benamingen voor deze rivier een waar raadsel. Vanaf de oorsprong op ca 859 km van Spijk heet deze brede rivier de Rijn (Rhein), vlak voor de grens wordt het de Nieder Rhein, maar zo gauw de Nederlandse grens wordt bereikt gaat het helemaal mis. Over ca 8 km delen Nederland en Duitsland de Rijn, maar dan heet die opeens ook het Bijlands Kanaal, terwijl ik altijd gedacht heb dat een kanaal door mensen is gegraven, maar ook de Boven Rijn. Op 19 augustus, de dag van mijn wandeling, gaat er gemiddeld 1270 m3 per seconde over de grens, even voorbij Millingen aan de Rijn wordt het water gesplitst en dan komt de waterstroom helemaal in een identiteitscrisis: ga ik links de Waal in of rechts de Nederrijn in. Als het rechtsaf gaat dan wordt de rivier bij Wijk bij Duurstede Lek, hoewel het water gewoon doorstroomt. Vervolgens wordt het de Nieuwe Maas, Het Scheur en ten slotte de Nieuwe Waterweg voordat het via het Breediep de Noordzee in stroomt. Kiest het de Waal, dan stroomt het vervolgens via de Boven Merwede, de Beneden Merwede en de Oude Maas weer naar het Scheur, of via de Boven Merwede, de Nieuwe Merwede, het Hollands Diep en het Haringvliet naar de Noordzee. Ik zal een en ander misschien nog wel door elkaar hebben gehaald of een naam zijn vergeten, maar ja, ik ben geografisch dan ook niet zo onderlegd.

De Rijn? het Bijlands kanaal? de Rhein?

De wandeling over de Spijksedijk naar Tolkamer valt me zwaar. Het is een asfaltweg, de zon schijnt, er is weinig wind en ik krijg last van blaren. Ik had gehoopt dat dit stuk dijk wat aantrekkelijker was geweest, maar helaas. Bij Tolkamer is echter weer leuk om langs de kade en door het dorp te lopen.

Vroeger moesten de schippers die van Duitsland naar Nederland voeren tol betalen om verder te mogen. Deze tol werd afgedragen in de Tol-kamer. Vandaar de naam. Ik vervolg mijn pad rond de Vluchthaven, of overnachtingshaven waar schippers kunnen aanleggen om buiten de vaarroute veilig kunnen overnachten.

Tolkamer op 862 km vanaf de oorsprong van de Rijn

Ter hoogte van het recreatiegebied De Bijland drink ik restaurant De Swaenebloem een lekker glas Trapistenbier omdat ik volgens de een-uurs-dienstregeling het pontje naar Millingen aan de Rijn net zal missen. Als ik na deze heerlijke koele dronk echter bij de pont dam aan kom zie ik dat deze helemaal niet volgens de dienstregeling vaart, maar volgens mij gewoon af vaart als er voldoende passagiers zijn. Dat is dus een mazzeltje voor mij.

Het pontje "Heen en Weer" van Pannerden naar Millingen

In Millingen aangekomen loop ik door naar het eindpunt van deze etappe. Omdat de Heerbaan is opgebroken moet ik nog ongeveer700 meter verder lopen naar de noodbushalte. Daarna kan ik gun ik mijn voeten rust in de bus naar Nijmegen en vervolgens in de trein met een overstap in Deventer naar Enschede waar Els me met de auto staat op te wachten.

Vandaag heb ik in ongeveer 7 uur en 1 kwartier 24 km afgelegd.

In totaal heb ik in 64 uur en 3 kwartier 293 km afgelegd.

Ik heb nog 199 km te gaan naar de Sint Pietersberg.